مرد مردان (یادی از استاد محمدرضا راشد محصل در مرکز خراسان شناسی)

مرد مردان

(یادی از استاد محمدرضا راشد محصل در مرکز خراسان شناسی)

به پاس مهربانی‏ها و یاریگری‏هایش

یک دهان خواهم به پهنای فلک تا بگویم وصف آن رشک ملک

از بچه مدرسه‏ای کوچک مثل بنده درباره استادی بزرگ که قضای روزگار، روزگاری مرا در مسیر او قرار داد و همانند وصله‏ای ناجور بر اطلس وی دوخته بودم و مدام موی دماغش می‏شدم چه می‏توان نوشت و امّا از برای من روسیاه یکی از خوشبختی‏ها و نقاط روشن زندگی‏ام، حشر و نشر با این مرد با تواضع و پرتلاش و توانا و بزرگانی بود که از سال 1376 تا 1380 هجری شمسی در مرکز خراسان شناسی در خیابان کوهسنگی مشهد گرد آمده بودند و به گفته استاد یاحقی به واقع دانشکده ادبیات مشهد در آنجا بود.[1] استاد راشد محصل یکی از افراد پر تلاش و بانیان این مرکز بود که به واقع برای همه و به خصوص کارشناسان جوان آن که هنوز در آغاز راه تحقیق بودند گنجی و خزانه‏ای رایگان و در دسترس بود. ای بسا مقاله‏ای و یا متنی می‏نوشتیم و ایشان با کمال بزرگواری به اسم ویراستاری و در واقع تمام مقاله یا متن را از اول می‏نوشت و راه و رسم نوشتن و تحقیق را به ما یاد می‏داد. به اعتبار ایشان و دکتر یاحقی بسیاری از استادان طراز اول در مرکز خراسان‏شناسی گرد آمده بودند که از آن میان دو تن بیرجندی و همشهری و از دوستان صمیمی استاد راشد بودند: مرحوم احمد احمدی بیرجندی، دکتر محمد مهدی ناصح(استاد گروه ادبیات دانشگاه فردوسی).

کارنامه مرکز خراسان‏شناسی در جایی دیگر و شاید در همین ارجنامه توسط دوست قدیمی و همکار پژوهشگرم جناب علی اخوان مهدوی و کارشناس وی در گروه رجال و مفاخر، آمده است و نیازی به تکرار آن نیست. ولی لازم میدانم مطلبی را در خصوص تأسیس و شروع فعالیت مرکز خراسان‏شناسی و مدیران و پژوهشگران و کارکنان آن یادآور شوم که ممکن است ایشان به آن اشاره نکرده باشند.

اینکه همواره خراسان از مردان مرد خالی نبوده است جای هیچ انکار نیست. نگاهی به تاریخ و فرهنگ خراسان نشان از آن دارد که این خطه تأثیرات عظیمی در تاریخ و تمدن بشری داشته است و مهمتر از همه خراسان با در آغوش داشتن پیکر مطهر امام هشتم علی بن موسی الرضا علیه‏السلام پایگاه انکار ناپذیری در این مورد و افتخاری ویژه است. اگرچه خراسان در گذر تاریخ پاره پاره شد ولی خراسان فرهنگی همچنان پابرجاست و یکی از ضرورتهای مهم، حفظ این پیوستگی فرهنگی است که شامل کشورهای آسیای مرکزی و افغانسنان می‏شود. همین ضرورت باعث شد که گروهی از آن مردان مرد خراسانی که دل در گروه احیای تاریخ و فرهنگ دیرپای خراسان داشتند و خود زاینده تاریخ و فرهنگ بودند و هستند و پیش از آن در مجالس فرهنگی و ادبی و تاریخی حضوری پر رنگ داشتند از انجمنهای ادبی گرفته تا چاپ نشریه کتاب پاژ، بر آن شدند تا به ایجاد مرکزی علمی – پژوهشی همّت بگمارند. به همین جهت در تیرماه 1375 در دیداری با رهبر انقلاب آیت‏الله خامنه‏ای در مشهد که ایشان خود پرورده این آب و خاکند و با دوراندیشی و روشن‏نگری تمام ضرورت تشکیل چنین مرکزی را احساس نمودند و فرمودند: «آستان قدس رضوی که به حمدالله در کارهای دینی و فرهنگی هم به مانند فعالیتهای اقتصادی پرچمدار است به این مهم بپردازد» پیشنهاد ایشان از جانب مرحوم واعظ طبسی که خود خراسانی بودند و متولی وقت آستان قدس با حسن قبول مواجه شد.

پس از تهیه اساسنامه و تصویب آن توسط تولیت آستان قدس، هیأت مدیره مرکز از تنی چند از دانشمندان حوزه و دانشگاه تشکیل شد که عبارت بودند از علی اکبر الهی خراسانی(مدیر عامل بنیاد پژوهشهای اسلامی)، علی محمد برادران رفیعی(رئیس کتابخانه‏ها، موزه‏ها و اسناد آستان قدس رضوی)، جواد آرین منش(مدیر کل اداره فرهنگ و ارشاد خراسان)، ذبیح الله خلوصی راد(مدیر کل میراث فرهنگی خراسان)، مدیر عامل استاد محمد جعفر یاحقی و معاون پژوهشی جناب دکتر محمدرضا راشد محصل تعیین گردیدند. بعد از این و تدوین سیاستهای کلی مرکز خراسان شناسی توسط استاد یاحقی و راشد خراسان شناسی به عنوان مؤسسه‏ای علمی و غیر انتفاعی متشکل از گروههای مختلف پژوهشی، کتابخانه و اطلاع رسانی، انتشارات و بخشهای اداری لازم ایجاد شد.

گروههای پژوهشی دهگانه هر کدام با یک مدیر گروه که از اساتید دانشگاه بود و به صورت پاره وقت با مرکز همکاری داشتند و یک کارشناس تمام وقت به هدایت و اجرای امور پژوهشی می‏پرداختند. این گروهها عبارت بودند از: 1- گروه امام رضا 2- گروه رجال و مفاخر فرهنگی 3- گروه مردم شناسی و فرهنگ عامه 4- گروه باستان شناسی و تاریخ تمدن 5- گروه پژوهشهای علوم اجتماعی 6- گروه هنرهای سنتی 7- گروه مطالعات مشترک خراسان و آسیای مرکزی 8- گروه تاریخ و و جغرافیای تاریخی 9 – گروه متون و ادبیات خراسان 10 – گروه جغرافیا و هسته های شهرشناسی

در گروههای پژوهشی افراد ذیل همکاری داشتند: سید مهدی سیّدی از محققان سخت‏کوش تاریخ خراسان مدیر گروه تاریخ و جغرافیای تاریخی و وقف بود و آقای بهزاد نعمتی (همکاری کنونی‏ام در گروه فرهنگ و سیره رضوی در بنیاد پژوهشهای اسلامی) و بنده نیز کارشناسان این گروه بودیم. دکتر محسن مدیرشانه‏چی(استاد علوم سیاسی و روابط بین‏الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد مدیر گروه مطالعات مشترک خراسان و آسیای مرکزی و بنده کارشناس آن بودم در این گروه از کشور تاجیکستان مرحوم پروفسور رسول هادی‏زاده (رئیس بنیاد رودکی و استاد زبان و ادبیات فارسی آکادمی علوم تاجیکستان) و پروفسور نذیرجان تورسان‏زاد(استاد تاریخ و مردم شناسی دانشگاه دولتی خجند) همکاری نزدیک داشتند و مدتی مهمان مرکز بودند و از ایشان آثاری به فارسی منتشر شد که از آن جمله کتاب تاریخ و فرهنگ مردم خجند و چند مقاله از تورسان‏زاد بود که بنده از خط سیریلیک برگرداندم و ایشان به بنده نیز خط سیریلیک را آموزش داد. از هادی‏زاده کتابهای سمرقندیان چه می گویند؟ و تاریخ ادبیات فارسی- تاجیک از قرن شانزده به بعد منتشر شد و در طی اقامت خود در مشهد چند مقاله و سخنرانی ارائه داد. کتابی از ایشان به نام زندگی حلاج را از سیریلیک برگرداندم که توسط انتشارات آهنگ قلم به سعی دوست عزیزم جناب دکتر سید جواد رسول منتشر شد. دکتر حسین بهروان(استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی) مدیر گروه پژوهشهای اجتماعی، دکتر محمد حسین دیانی(استاد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی) مدیر گروه کتابدارای و اطلاع رسانی و کارشناسان آن محمدهادی دیانی، محمد نعیم‏آبادی، علیرضا سعادت علیجانی، رمضانعلی شاکری(رئیس اسبق کتابخانه مرکزی آستان قدس). دکتر محمد مهدی ناصح( مدیر گروه مردم شناسی و فرهنگ عامه و کارشناس آن محمود اکرامی‏فر، مدیر گروه هنرهای سنتی مرحوم دکتر حسینعلی بیهقی و کارشناس آن حجّت میری. مدیر گروه باستانشناسی رجبعلی لباف خانیکی(معاون پژوهشی وقت میراث فرهنگی خراسان) و کارشناسان آن حمید حسنعلی‏پور و فرامرز صابر مقدم، مدیر گروه تصحیح متون مرحوم وحیدیان کامیار(استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی) و کارشناسان آن مجتبی جوادی‏نیا و سعید خومحمدی، مدیر گروه امام رضا علیه السلام و دایره المعارف آستان قدس حجه الاسلام و المسلمین علی اکبر الهی خراسانی(مدیر عامل بنیاد پژوهشهای اسلامی) و معاون آن دکتر نقیب نقوی(عضو هیأت علمی گروه ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی) و کارشناسان آن حمیدرضا آژیر(مترجم بنیاد پژوهشهای اسلامی)، محمد فرح‏زاد، مرحوم دکتر اسدالله آزاد(استاد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی)، علیرضا رزمگیر، مرحوم دکتر مهدی جلیلی(استاد گروه تاریخ تمدن دانشگاه فردوسی) که بعد از یاحقی مدیر عامل مرکز خراسان شناسی شدند و عباس جلالی. مدیر گروه جغرافیا و هسته‏های شهرشناسی دکتر مهدی جهانی(استاد جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی مشهد) و کارشناسان آن محمود احمدی زرمهری و دامنپاک بودند.

کارکنان بخش اداری: آقای محمد عظیمی(مدیر اسبق اموراداری دانشکده ادبیات مشهد) و مسؤول امور اداری و همکارانش نجف شهسوار(متصدی امور دفتری)، محمدحسن برازند(سرایدار مرکز)، قاسم برادران قندچی(راننده)، داوود مسکین/توسلی(راننده)، حسن سروری(خدمات)، علی اخوان مهدوی(مسؤول انبار و اموال).

کارکنان بخش مالی: احمد دخانیان مسؤول امور مالی و مدتی آقای سامانی بودند. رضا احمدی بیرجندی(کارمندحسابداری)، علی قائمی کرمانی(حسابدار). و قاسم برادران قندچی(کارپرداز).

خدمات پژوهشی: حسن خانی(کارشناس خدمات پژوهشی و نشر)، مهدی توانا(حروفچین و اپراتور)، حمید حسینی(صفحه آرا و ناظر چاپ)، اصغر ارشاد سرابی(ویراستار)، مصطفی کدکنی(مدیر داخلی فصلنامه خراسان پژوهی).

مدیر کل مرکز: دکتر سید علی اردلان جوان(رئیس اسبق کتابخانه مرکزی و موزه‏های آستان قدس) و مسؤول دفتر مدیر عامل و روابط عمومی حسن آرام بودند. در این میان افراد زیادی با مرکز همکاری دور و نزدیک داشتند که از آن جمله افرادی چون محمد ابراهیمی و دکتر سید حسین رئیس‏السادات و مرحوم سید حسن غمامی(استاد تاریخ اسبق گروه تاریخ دانشکده ادبیات مشهد) و محمدرضا قصابیان با گروه تاریخ و جغرافیای تاریخی. مرحوم استاد انزابی‏نژاد استاد ادبیات دانشگاه فردوسی بود که قرار بود در ابتدا مدیر گروه تصحیح متون شوند ولی از آن تن زدند و در همان زمان کتاب ثمارالقلوب فی مضاف و المنسوب ثعالبی نیشابوری را ترجمه کرده و هم‏شهری و خویشم مصطفی کدکنی آن را ویراستاری کرده بودند و یک نسخه به بنده پیشکش کردند و بعداً کتاب بیست وقفنامه از خراسان را تصحیح کردند و بنده و آقای نعمتی مراحلی از کار را برعهده گرفتیم. دیگر استاد اشرف زاده استاد ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و عطار شناس بودند.

این گروهها و افراد در ظرف 5 سال توانستند کارههای بسیار مهمی در جهت شناسایی وجوه مختلف فرهنگی خراسان و شناساندن آن انجام دهند که باعث کلید خوردن جریانات فرهنگی شد که یکی از آنها موج شهرشناسی و موقوفه شناسی و تأثیر در گردشگری بود. بعد از انحلال و انتقال تعدادی از کارشناسان تمام وقت آن به بنیاد پژوهشهای اسلامی که بنده جزو آنها بودم توانستیم کتابهای برزمین مانده خراسان شناسی را که در مراحلی رها شده بود منتشر نماییم. بنده با همکارانم آقایان بهزاد نعمتی، علی اخوان مهدوی، اصغر ارشادسرابی، محمد فرح‏زاد و در ابتدا سعید خومحمدی و با کمک از دیگر پژوهشگران و محققان به طور جد به ادامه کار دایره‏المعارف آستان قدس که مورد توجه بنیاد نیز بود، بپردازیم که استاد محمدرضا راشد محصل تا مراحل پایانی کار ما را تنها نگذاشتند. و در هر زمانی از راهنمایی و ویراستاری و نوشتن و شرکت در جلسات دریغ نداشتند. بعضی از مواقع بنده شخصاً ایشان را از منزلشان در فلسطین 8 برای شرکت در جلسات از میان ترافیک سنگین دور حرم به بنیاد می‏آوردم و در میان راه از افاضات ایشان بهره‏مند می‏شدم. یادم نمی‏رود یک روز سیم گاز ماشینم برید، گفتم: تاکسی می‏گیرم شما بروید، راضی نشد. اتفاقاً در همان نزدیکی مکانیکی بود، ماشین را با هل به کارگاه بردیم. بعضی از وقتها خود وی هزینه تاکسی را پرداخت میکرد. از این بخششها در زمان خراسان شناسی بارها و بارها از ایشان دیده بودیم ماهانه کمکی به یکی از کارمندان ضعیف زادگاهش که در مرکز بود می‏کرد و تمام حق‏الزحمه مقالات خود را صرف خرید شیرینی برای همکاران نمود. زمانی همایشی در کدکن در 26 فروردین برای عطار گرفتیم و از ایشان دعوت کردیم با کمال بزرگواری پذیرفت و شرکت کرد و سخنرانی نمود، در همان روز، برف شدیدی باریده و درختان گلهای خود را به برف بخشیده بودند. شهردار کدکن آقای امیدوار با رئیس شورای شهر آقای غلامحسین معتمدی به پاس قدردانی مبلغی را برای ایشان در پاکت گذاشته بودند که تقدیم نمایند، نپذیرفتند و بسیار ناراحت شدند. از هر کتابی که منتشر می‏کردند یک نسخه به ما و همکاران مرکز می‏داد چیزی که بعد از آن در بنیاد پژوهشهای اسلامی ندیدیم. کتابهایی را که دوست داشتند ببخشند خود می‏خریدند و اهداء می کردند. چون که صد آید نود هم پیش ماست، به گمانم تمام کتابهای خودشان را می‏خریدند و به دوستان و آشنایان و هرکس اندک علاقه‏ای به آن داشت می‏بخشیدند. از آن جمله کتابهایی که در خصوص بیرجند بود. به عنوان نمونه یکی از شماره‏های مجله خراسان پژوهی به ویژه‏نامه ابن حسام خوسفی اختصاص پیدا کرد و مقالات آن به خواهش و سعی ایشان فراهم آمد که به مناسبت بزرگداشت این شاعر بیرجندی که در بیرجند، منتشر گردید. بسیاری از این نشریه یا کتاب از شمار دو چشم یک تن کم ویژه نام مرحوم استاد احمدی بیرجندی را خرید و اهداء کرد. کتابهایی که اکنون در خاطرم هست که به بنده مرحمت کردند علاوه بر موارد بالا، دیار آفتاب مجموعه مقالات خراسان شناسی به اهتمام محمد عزیزی بود، گزیده حدیقه الحقیقه از سنائی غزنوی، پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی، جستاری در تاریخ و فرهنگ و آموزش نوین بیرجند، نشانه شناسی کاربرد قرآن و حدیث در ادب فارسی، شاهنامه پژوهی، گاهنامه فردوسی و غیره بود که در صفحه اتحاف آنها با خط زیبای خود پیشکش نامه‏ای نیز مرقوم کرده و این افتخاری برای بنده است. استاد اگر کسی کتابی نداشت و در کتابخانه‏اش بود همانند آن کس نبود که بگوید کتاب خود را به دیگران ندهید زیرا کتابخانه من پر از کتابهای دیگران است بلکه کتاب را حتی اگر نسخه خطی و منحصر به فرد بود با کمال بزرگواری می‏آورد و پیگیر هم نبود چنان که بنده کتاب مجانی‏الحدیث را گرفتم و زمانی که خواستم پس بدهم گفت مال خودت باشد و هنوز دارم. نسخه‏هایی به خط سیاق داشت و می‏دانست که سیاق بلدم چند بار تقاضا کرد که از او بگیرم و منتشر کنم که میسر نشد. همشهری و دوست صمیمی وی دکتر ناصح نیز چنین بود: کتابهای شعر غم، شعر دلبر و شعر نگار که مجموعه کله فریادهای بیرجندی است با اهداء نامه ایشان دارم. استاد راشد به جهت تسلطی که به فرهنگ عامه خراسان و به خصوص شاهنامه داشت در بسیار از برنامه‏های رادیو، تلویزیون دعوت می‏شد. و مصاحبه‏ها و رشحات قلم وی در روزنامه‏ها و مجلات گواهی بر این ادعاست. یک زمانی در همان اوایل خراسان‏شناسی، مدیر وقت کل میراث فرهنگی خراسان که اتفاقاً از اعضای هیأت مدیره خراسان شناسی بود، بلیط بازدید از آرامگاه فردوسی و موزه آن را گران کرده بود و دکتر راشد محصل از این کار برآشفت و کار به مشاجره و حتی دعوا کشید(حرکتی که اصلاً بنده در طول شاگردی از ایشان ندیده بودم که بسیار صبور و آرام و متواضع بودند و ما از این همه تواضع و پرکاری ایشان که گاهی به سوء استفاده هم می‏کشید، ناراحت می‏شدیم و ایشان اعتنایی به این مسائل نداشت) و آن شخص در مقابل به جهت اینکه خراسان شناسی جزو آستان قدس بود به بلیط گران موزه آستان قدس تاخت ولی استاد راشد جوابی در خور به آن داد.

به فردوسی عشق می‏ورزید و اگر همایشی به مناسبت روز فردوسی یا بزرگداشتی در این مورد بود در پوست خود نمی‏گنجید. به ضرس قاطع می‏توان گفت که اگر دکتر یاحقی با دکتر راشد محصل و مهدی سیدی و لباف خانیکی نمی بودند خراسان‏شناسی به خصوص فردوسی‏شناسی به ویژه در خراسان این قدر رشد نمی‏کرد. در عمر کوتاه خراسان‏شناسی نیز کتبی چند در مورد شاهنامه و فردوسی منتشر شد که از جمله کتابهای ز دفتر نبشه‏گه باستان، اختیارات شاهنامه بود. بعد از انحلال خراسان‏شناسی آنها فرهنگسرای فردوسی را دایر کردند و کتابها و همایشها چندی برگزار نمودند و نشریه کتاب پاژ همچنان ادامه پیدا کرد. و گاهنامه فردوسی است. خدایشان مستدام بدارد.

تأسیس خراسان شناسی از سال 75 کلید خورد و بنده که در آن زمان سربازی را در منطقه یکم ندسا(نیروی دریایی بندر عباس) تمام کرده و به دنبال کار می‏گردیدم، به منزل خویش دوستر از جانم استاد محمدرضا شفیعی کدکنی در تهران رفتم و ایشان با کمال بزرگواری نامه‏ای به استاد یاحقی نوشتند و در آن نامه ضمن تشکر از فرستادن کتاب تفسیر ابوالفتوح رازی از بنده تعریف و تمجید کردند که به حق لایق آن نبودم و از ایشان خواستند اگر امکان دارد مرا به جایی مثل بنیاد پژوهشهای اسلامی برای کار معرفی نمایند. در همین زمان استاد یاحقی معاون پژوهشی دانشکده ادبیات مشهد و محل کارش در چهارراه پل خاکی مشهد بود. نامه را به ایشان دادم و وی برای امتحان بنده، بروشوری تاریخی از مزار نادرشاه افشار مشهد را برای اصلاح به بنده دادند و بعد طرحی به نام مشاهیر خراسان را که برای اداره ارشاد اجرا می‏کردند، فیش‏برداری رجال آن را به بنده دادند و مرا به آقای خیامی رئیس کتابخانه بنیاد پژوهشها، برای استفاده از کتابهای آن معرفی کردند. در همین زمان جلسات اولیه تأسیس مرکز خراسان‏شناسی در گروه تصحیح متون بنیاد که استاد یاحقی با دکتر ناصح در آن مشغول تصحیح تفسیر ابوالفتوح رازی بودند، برگزار می‏شد و در آنجا برای اولین بار استاد دکتر راشد محصل را دیدم با کیفی پر از کتاب و ورق(البته قبل از این در دانشکده ادبیات مشهد که دانشجوی تاریخ بودم ایشان را دیده بودم) و تمام صورت جلسه‏های تأسیس مرکز خراسان شناسی را نوشته بود از آن زمان بازنویسی این صورت‏جلسات بر عهده بنده گذاشت تا کم کم سر و کله یک نفر دیگر به عنوان مسؤول امور اداری و مالی برای مرکز پیدا شد که اصلاً برای این کار ساخته نشده بود و سرانجام نیز عذرش خواسته شد. در آخر سال 75 بود که پنجاه هزار تومان به عنوان دستمزد دادند که اولین حقوق استخدامی بنده در خراسان شناسی بود. از بهار سال 76 ساختمانی قدیمی‏ای در کوهسنگی 17به مرکز اختصاص پیدا کرد و بعد از بازسازی و خرید تجهیزات و کتاب کار خود را با دعوت از بسیاری از اندیشمندان خراسان و با سخنرانی استاد دکتر شفیعی کدکنی آغاز کرد. کم کم کارشناسان تمام وقتی نیز جذب شدند ولی همان مدیر مالی وصله ناجوری بر مرکز بود و مدام ناقوس ناامیدی می‏نواخت و مکرر در اتاق کار دکتر یاحقی مزاحم وقتش می‏شد و کارشناسان را به اخراج تهدید می‏کرد. چنان‏که که عذر یک کتابدار زحمتکش را خواست. حقوق کارشناسان را به اندک مایه‏ای قرار داده بود. با این وجود و از طرف دیگر استاد راشد محصل که معاون پژوهشی مرکز بود آن را جبران می‏کرد چه با اضافه کار و چه با دادن نسخه‏هایی برای استنساخ که از آن جمله کتاب زبده‏التواریخ اثر محمد محسن مستوفی بود و بعد از استنساخ متوجه شدیم منتشر شده است و دیگر کتاب منحصر به فرد روزنامه سیستان بود که به جهت وسواسی که در تصحیح آن به خرج دادم دیدم از من جلوتر استاد ایرج افشار و بار دیگر شخصی به نام دهمرده منتشر کردند. دیگر نسخه که به خط سیاق بود و اولین آمارنامه شهرهای خراسان در دوره ناصری بود توسط بنده در بنیاد پژوهشهای اسلامی تحت عنوان جغرافیا و نفوس خراسان در عصر ناصری به زیور طبع آراسته گردید که یکی از منابع مهم خراسان‏شناسی می‏باشد. یک روز که کارشناسان از حقوق پایین به تنگ آمده بودند و از مزایایی که دیگر کارکنان آستان قدس از آن بهره می‏بردند و کارشناسان مرکز از آن خبر نداشتند برآن شدند تا کودتایی ترتیب دهند و در اتاق استاد راشد جمع شده و از استاد یاحقی نیز دعوت کردند و بنای گله گذاشتند استاد راشد و یاحقی با کمال بزرگواری قول دادند که افزایش حقوق را پیگیری کنند که در همین لحظه معاون اداری و مالی وارد شد و استاد یاحقی چشمهایش را روی هم گذاشت و گفت آقای فلانی من نمی‏دانم، باید حقوق اینها افزایش یابد و پشت بند آن استاد راشد نیز تأیید نمودند. بعد از این گشایش در کار ما ایجاد شد و جالب است که این آدم تمام اینها را از چشم بنده و آقای محمد عظیمی (که بعداً جای ایشان را گرفت) و همشهری‏ و خویشم مصطفی کدکنی مدیر داخلی فصلنامه خراسان پژوهی می‏دانست.

استاد راشد بعد از این در پروژه‏های پژوهشی ما را شرکت می‏داد از آن جمله: پژوهشی پیرامون القاب حضرت علی در شعر فارسی بود که در دانشکده ادبیات اجرا می‏شد که تعداد بسیاری از فیشهای آن را بنده و علی اخوان تهیه کردیم.

یکی از مسائل جالب، محمدحسین فرزند استاد بود که در آن زمان نوجوان بود و استاد گاهی او را به مرکز می‏آورد و با کارشناسان و استادان صمیمیت خاصی پیدا کرده بود ولی جیب بابا را خالی می‏کرد.

عشق و علاقه استاد قرآن و ائمه اطهار باعث شد که چند اثر در این باره بنویسد و یا به کوشش وی فراهم آید از آن جمله: کتاب از علی آموز اخلاص عمل که مجموعه مقالاتی درباره حضرت علی(ع) بود که زمانی که مدیر گروه رجال مرکز خرسان شناسی بود فراهم آمد که بنده نیز مقاله‏ای درباره شیخ رجب برسی مداح حضرت علی و زادگاهش در آن دارم، نشانه شناسی کاربرد قرآن و حدیث در ادب فارسی و یا کتاب پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی.

معمولاً بع اکثر همایشهای مرکز خراسان شناسی و فردوسی شناسی مقاله‏ای بدیع ارائه می‏داد. بیانیه‏های پایانی همایشها را وی و یا استاد یاحقی می‏نوشتند حتی سخنرانی بعضی از افراد سیاسی در مجامع فرهنگی. از آن جمله سخنرانی استاندار وقت در همایش بین‏المللی سامانیان که در مشهد بود. در دوران فعالیت خراسان‏شناسی، همایشی در دانشگاه بیرجند برای ملاعبدالعلی بیرجندی برگزار شد و به توصیه و همت استاد راشد شرکت فعال در آن داشتیم. بنده با همکاری آقای اخوان مقاله‏ای با نام معرفی و بررسی ترجمه تقویم البلدان که توسط ملاعبدالعلی بیرجندی ترجمه شده بود ارائه دادیم. بعداً این مجموعه مقالات منتشر گردید. نیز همایشی در قوچان در بزرگداشت آقا نجفی قوچانی بود که استاد مجموعه مقالاتی برای ایشان تهیه کردند و بنده نیز مقاله‏ای در خصوص قوچان در عصر ناصری ارائه دادم.

هنگامی که در گروه رجال خراسان شناسی بود طرح نام‏آوران خراسان را در دستور کار قرار داد و بسیاری از رجال را شناسایی کرد و برای هر یک پرونده‏ای در نظر گرفت و حتی افرادی را برای نوشتن مدخلها شناسایی و تعدادی مدخل نیز فراهم شد ولی با انحلال مرکز متوقف ماند.

نام و یاد و محبت این مرد و خانواده فرهنگی راشد محصل هرگز از ذهن ضمیر ما مخصوصاً اهالی فرهنگ و ادب این سرزمین نمی‏رود. ایدون و ایدونتر باد.

[1] - ساختمان مرکز خراسان شناسی ابتدا در خیابان کوهسنگی 17 و بعد به حاشیه کوهسنگی به ساختمان قدیمی و زیبا که به آل هاشمی معروف بود انتقال یافت.